Tło historyczne


Gdy historyczny Budda Siakjamuni po osiągnięciu oświecenia rozpoczął nauczanie, szybko zdobył dużą popularność jako nowy przywódca religijny. Naraził się tym na niechęć wielu mistrzów innych szkół filozoficznych. Niektórzy z nich wyruszyli za Buddą wędrującym przez wiele małych królestw, z których powstały później dzisiejsze Indie, aby wyzwać go na "walkę na cuda" w nadziei, że uda im się w ten sposób publicznie go poniżyć. Prosili oni o pozwolenie na przeprowadzenie tych zawodów władców wszystkich państw, które mijali. Budda odpowiadał jednak, że jest jeszcze na to za wcześnie.
Wreszcie w Budda oświadczył, że nadeszła właściwa pora. Kroniki buddyjskie przekazują, że w Śrawasti Budda przez piętnaście dni codziennie dokonywał cudów, udowadniając tym jasno przywódcom tradycji niebuddyjskich, że mają przed sobą niezrównanego mistrza. Aby uczcić to wydarzenie powstał zwyczaj gromadzenia się na wspólne modlitwy (tyb. Mönlam) w czasie dwóch pierwszych tygodni nowego roku.
W Tybecie tradycja ta była znana już w klasztorze Samje (pierwszy klasztor buddyjski w Tybecie, założony w VIII wieku, przyp. tłum) . Z biegiem stuleci zgromadzenia te zyskały coraz większą popularność. W XIII wieku popierał tę tradycję ówczesny władca Tybetu, Szakja Drogom Phagpa (1235-88) . Brało w nich wtedy udział ponad pięćdziesiąt tysięcy mnichów. III Karmapa Rangdziung Dordże (1284 -1339) wprowadził tę tradycję w XIII w. do linii Kagyu. Od tego czasu Mönlam jest częścią jej przekazu. Za czasów VII Karmapy Czödrak Gjamtso (1454, 1606) spotkania Mönlam nabrały rangi jednego z najważniejszych świąt buddyjskich.
Tradycja wspólnych modlitw istniała więc zarówno w Indiach jak też we wszystkich czterech szkołach buddyzmu tybetańskiego. W linii Gelugpa zainaugurował ją mistrz Tsongkhapa (1357, 1419) . Na tej uroczystości od trzydziestu do czterdziestutysięcy mnichów zbierało się co roku w świątyni w Lhasie, w której znajduje się słynny posąg Buddy Siakjamuniego (tzw. "Dzioło") .

Znaczenie wspólnej modlitwy życzeń


Każdy biorący udział we wspólnych modlitwach życzeń zbiera w umyśle wiele pozytywnych wrażeń. Oprócz tego bierze udział w całej zasłudze nagromadzonej przez wszystkich pozostałych uczestników uroczystości. Oznacza to, że gdy tysiąc osób praktykuje razem, każda z nich gromadzi pozytywne wrażenia całego tysiąca.
W sutrze "Ściana Kwiatów" napisane zostało, że każde życzenie wyrażone podczas modlitwy przy stupie zawierającej relikwie Buddy zostanie spełnione. Indyjski mistrz buddyjski Nagardżuna powiedział, że moc powstająca dzięki wspólnym modlitwom z wysokim bodhisattwą jest tak wielka, że może zażegnać klęski żywiołowe i głód oraz rozpuszcza wszystkie rodzaje negatywnej karmy. Z tego powodu przedstawiciele czterech szkół buddyzmu tybetańskiego spotykają się co roku w różnych świętych miejscach Indii, by razem praktykować te modlitwy.


Sama modlitwa życzeń


Jej tybetańska nazwa brzmi "phags pa bzang po spyod paŐi smon lam gyi rgal po bzhugs so"
Sutry (słowa samego Buddy) zawierają wiele modlitw życzeń. Modlitwa recytowana w Bodhgaja uznawana jest za najdoskonalszą, za "królową modlitw". Buddyjscy praktykujący, początkujący i zaawansowani, biorąc w niej udział dążą do rozwinięcia pozytywnych działań, takich które sprzyjają urzeczywistnieniu natury buddy i temu co najlepsze dla wszystkich istot.
Pierwszą część tej szczególnej modlitwy stanowi tzw. "siedmioczęściowa modlitwa". Pozwala ona nagromadzić pozytywny potencjał, przyczynę zrealizowania tego, do czego się dąży. Druga część, tzw. "właściwa modlitwa", składa się z szesnastu punktów. Dzięki wspólnym wysiłkom wszystkich uczestników zostaje ona wypowiedziana sto tysięcy lub nawet więcej razy.


Właściwa motywacja


Modlitwy powinny być zawsze praktykowane z właściwą motywacją, to jest najważniejszy warunek spełnienia zawartych w nich życzeń. Chociaż nie rozpoznaliśmy jeszcze pustości nas samych i wszystkich zjawisk, staramy się życzyć wszystkim wszystkiego co najlepsze. Na tym polega nasze właściwe, czyste nastawienie.
Nasuwa się tu pytanie, w jakim stopniu jesteśmy w stanie działać dla dobra innych, nie tylko mówić lub myśleć o tym, ale także to robić. Chodzi o to byśmy postępowali tak, aby inni mieli z tego pożytek. Ostatecznie rzeczywiście pomóc im będziemy w stanie dopiero wtedy, gdy doświadczymy, że zjawiska są pozbawione esencji.
Dlatego właściwa motywacja oznacza włożenie wysiłku w rozwinięcie czystej postawy umysłu, postawy zmierzania ku oświeceniu, a także ćwiczenie się w spoczywaniu w pustości. Aby móc "postrzegać" pustość trzeba najpierw rozwinąć w sobie niezwykłą świadomość natury rzeczy. Wszyscy dążymy do tej świadomości i do zdolności przekazania jej wszystkim istotom, gdy już urzeczywistnimy stan buddy. Każdy kto może praktykować w ten sposób w Bodhgaja, ma wielkie szczęście.


Miejsce


Budda Siakjamuni polecał tym, z którymi sam nie mógł się już zobaczyć, aby spotykali się w jednym z czterech wielkich miejsc pielgrzymek. Jest to udokumentowane w jednej z sutr winaja. Owe cztery miejsca to Lumbini, miejsce narodzin Buddy, Bodhgaja, miejsce w którym osiągnął oświecenie, Sarnath, gdzie po raz pierwszy nauczał, oraz Kuszinagara, gdzie wszedł w parinirwanę.
Gdy praktykujący zbierają się w jednym z tych czterech miejsc by wyrażać życzenia, pozbywają się dużej ilości negatywnej karmy. Przeciwdziała to doświadczaniu nieprzyjemnych sytuacji w tym życiu, kolejnym skutkiem jest także odrodzenie się w oświeconej sferze. Indyjski mistrz buddyjski Bhawawiweka powiedział: "Recytując modlitwy lub sutry w jednym z czterech miejsc pielgrzymek wspomina się historycznego Buddę i sprawia się, że staje się on obecny. Recytacja sutr w jednym z tych miejsc posiada tak wielką moc, że oczyszcza nawet szczególnie negatywną karmę, jak na przykład pięć skrajnie negatywnych działań. " Z owych czterech miejsc największe znaczenie ma Bodhgaja, gdyż właśnie pojawił się efekt wysiłków i starań, które podejmował Budda w czasie trzech niezmierzonych epok, z których każda trwała od powstania pewnego systemu świata, do jego końca. Tutaj osiągnęli oświecenie wszyscy buddowie przeszłości i tu osiągną je też wszyscy, którzy nadejdą. Przy samym drzewie Bodhi, pod którym Budda osiągnął oświecenie stoi wielka stupa zbudowana przez Nagardżunę. Zawiera ona liczne relikwie historycznego Buddy Siakjamuniego. Posąg Buddy w pomieszczeniu medytacyjnym znajdującym się u podstawy stupy pochodzi z okresu sprzed panowania indyjskiego króla buddyjskiego Aśoki, a więc wykonano go ok. 100 lat po śmierci Buddy. Bodhgaja, cel buddyjskich pielgrzymek, przetrwało aż do XVI wieku niszczycielskie ataki muzułmańskich najeźdźców dzięki pomocy królów birmańskich, którzy przyjęli na siebie odpowiedzialność za to miejsce. Na skutek wpływów hinduistycznych Bodhgaja podupadło w XVI w i zostało zapomniane. Dopiero w obecnym stuleciu miejsce to odrestaurował rząd Indii. Podczas prac nad stupą okazało się, że brakuje posągu Buddy. Później został on odnaleziony w domu pewnej indyjskiej rodziny. Gdy postawiono go na dawnym miejscu w stupie, pasował idealnie do tronu. Badania archeologiczne udowodniły jego autentyczność.
Przez wiele stuleci buddyjscy mistrzowie wyrażali swój szacunek u stóp posągu. Najwięksi mistrzowie buddyjskiej historii Indii "Sześć Ozdób Świata" (Nagardżuna, Arjadewa, Asanga, Wasubandhu, Dignaga i Dharmakirti) , "Dwaj Nadzwyczajni Mistrzowie" (Gunaprabha i Sakjaprabha) oraz osiemdziesięciu czterech Mahasiddhów, wszyscy oni medytowali tam na tę formę Buddy. Dzięki ich mocy mądrość Buddy stopiła się w jedno z posągiem. Można więc powiedzieć, że posąg ucieleśnia samego Buddę. Oprócz tego praktykowali tam mistrzowie ze wszystkich pozostałych krajów buddyjskich, z Tybetu, Chin, Birmy, Sri Lanki, etc. W jednej ze swych pieśni Marpa Tłumacz mówi o smutku z powodu konieczności opuszczenia Indii, a przez to i posągu. Przy stupie w Bodhgaja znajdują się też odciski stopy Buddy i drzewo bodhi, pod którym siedział Siakjamuni w chwili osiągnięcia oświecenia. Drzewo to było w ciągu wieków wielokrotnie niszczone przez nie-buddystów, jego oryginalna sadzonka została jednak w porę przewieziona do Sri Lanki. Za każdym razem gdy drzewo w Bodhgaja było niszczone, np. za czasów króla Aśoki, czy też później przez najeźdźców muzułmańskich, można było je zastąpić młodą sadzonką pochodzącą od pierwszego drzewa. Drzewo które można zobaczyć teraz w Bodhgaja wyrosło również w ten sposób, zostało zasadzone na początku wieku przez rząd indyjski. Drzewo Bodhi jest wyjątkowe ze względu na jego związek z oświeceniem. Pisma Pradżniaparamity zawierają cały tom opisujący jego doskonałe właściwości. Bodhgaja jest więc miejscem w szczególny sposób reprezentującym oświecenie: znajduje się tu stupa z posągiem Buddy, drzewo bodhi oraz odcisk stopy Buddy. Gdy w obecności tej doskonałej reprezentacji oświeconego umysłu próbuje się oczyścić negatywną karmę, siła całego otoczenia przyczynia się do skuteczności praktyki.
Niezwykłość tego spotkania polega jeszcze na czymś innym: dwie najważniejsze osoby biorące udział w modlitwach to Jego Świątobliwość XVII Karmapa Thaje Dordże i Kźnzing Szamar Rinpocze. Obaj są wielkimi bodhisattwami, znajdującymi się na wysokich poziomach urzeczywistnienia. Nawet jednokrotne wypowiedzenie modlitwy w ich obecności przynosi więcej zasługi, niż wykonanie tego milion razy samemu. Taka możliwość jest z historycznego punktu widzenia niezwykle rzadka, nawet gdy przyjrzymy się dziejom Tybetu. Nie można ograniczyć obliczeń do jednego życia, takie zdarzenie nie było możliwe nawet przez całe stulecia. Poza tym jest to oficjalne przekroczenie przez XVII Karmapę bramy Dharmy. Oznacza to, że w Bodhgaja odbędzie się ceremonia obcięcia włosów i nadania imienia XVII Karmapie przez Szamarpę. Po raz pierwszy w historii Karmapów będzie to miało miejsce w Bodhgaja w Indiach. Również po raz pierwszy uroczyste modlitwy w Bodhgaja zostaną poprowadzone przez Karmapę. Jeśli przyjrzymy się buddyjskiej historii Tybetu od XII wieku do chwili obecnej, okaże się że Karmapa i Szamarpa to dwaj naprawdę wielcy bodhisattwowie. Każdy kto może wziąć udział w prowadzonych przez nich modlitwach powinien uważać się za bardzo szczęśliwego. Dwaj bodhisattwowie, Czenrezig i ...pame, postępując zgodnie ze słowami Buddy rozwijali oświecona postawę przez niezliczone kalpy i w oparciu o nią działali dla dobra wszystkich istot. Karmapa i Szamarpa są inkarnacjami tych dwóch wielkich bodhisattwów. Spotkanie to jest więc równe spotkaniu w czystej krainie Dełaczen.

Pytanie do Tsultrima Namgjala, osobistego służącego XVI i XVII Karmapy.
Jak można krótko wyjaśnić znaczenie Kagyu Mönlam?
Najistotniejsze w Kagyu Mönlam są z jednej strony życzenia pomyślności dla wszystkich istot, zarówno na poziomie względnym jak i absolutnym, na drodze do oświecenia. Z drugiej strony już samo spotkanie się w jednym miejscu tylu buddystów z linii Kagyu i innych jest czymś bardzo pozytywnym. Dla mnie osobiście najważniejsze jest to, że mogę przez modlitwy pracować dla wyzwolenia wszystkich istot z uwarunkowanej egzystencji i dla osiągnięcia przez nie oświecenia.