Jak środek błękitnego nieba
Autor: Dziamgon Kongtrul Rinpocze
Tłumaczenie: Wojtek Tracewski
Indyjscy mahasiddhowie wyrażali często swoje zrozumienie Dharmy w formie tak zwanych "doha" lub "pieśni wadżry". Mistrzowie przekazu Kagyu kontynuowali w Tybecie tę tradycję. Bardzo znanym zbiorem owych pieśni jest "Kagyu gur dzo", "Skarb pieśni Kagyu" (tłumaczenie tej książki ukazało się na Zachodzie pod tytułem "Rain of wisdom" - "Deszcz mądrości").
Budda Siakjamuni udzielił niezliczonych nauk, w których wskazał różne drogi praktyki. Celem wszystkich tych nauk jest rozpoznanie ostatecznej rzeczywistości, natury naszego umysłu. Wśród wszystkich nauczanych przez Buddę wskazówek przybliżających to doświadczenie Mahamudra uchodzi za najwspanialszą. W ten sposób dawniejsi mistrzowie tradycji Kagyu właśnie dzięki mocy Mahamudry - osiągali pełne urzeczywistnienie w ciągu jednego życia. Nie zatrzymali jednak swej realizacji tylko dla siebie, lecz dawali jej wyraz np. w formie pieśni. Nie są one zwyczajnymi pieśniami, które pisze się lub komponuje; nie powstają one również z jakiegoś określonego powodu lub dla określonego celu. Ich szczególną cechą jest to, że są spontanicznym wyrazem całego wewnętrznego doświadczenia, przekazują całkowite doświadczenie Mahamudry, a przede wszystkim, co jest z tym związane - pogląd, medytacje, działanie. Chodzi więc w nich o przekazane przez doskonałego Buddę nauki, nauki o ostatecznej rzeczywistości. Dlatego też doha zwane są inaczej pieśniami wadżry - podobnie jak diament są niezniszczalne i niezmienne.
Pieśni wadżry "Kagyu gur dzo" pochodzą od dawnych mistrzów Kagyu. Jeśli recytujemy je dzisiaj, powinniśmy na poziomie ciała, mowy i umysłu całkowicie nastawić się na to, by odnieść z recytacji pełną korzyść. Na poziomie ciała zwracamy przy tym uwagę na odpowiednie ubranie, na przykład na to by nosić szaty Dharmy (jeśli mamy ślubowania). Przy pomocy mowy zwracany pełną uwagę, by właściwie śpiewać melodię i dokładnie wypowiadać poszczególne słowa. Umysłem koncentrujemy się na każdym słowie i urzeczywistniamy jego znaczenie. Nie recytujemy po prostu tekstu, lecz angażujemy z pełną uważnością trzy poziomy dala, mowy i umysłu w czytanie. Pieśni wadżry pomagają praktykującemu pokonać trzy rodzaje przeszkód: z jednej strony przeszkody na zewnętrznym poziomie, z drugiej na wewnętrznym - chodzi tu o blokady związane z kanałami, wiatrami i kroplami energii - a także o przeszkody w naszej medytacji. Mahamudra, droga Kagyu, praktykowana jest głównie w oparciu o zaufanie i oddanie. Dzięki czytaniu pieśni wadżry rozwijamy trzy rodzaje zaufania - zaufanie przekonania, dążenia i czyste zaufanie, a także oddanie. Przypominając sobie przykłady naszych nauczycieli nabieramu pewnośi, że tak samo jak oni praktykujemy ścieżkę i dlatego możemy osiągnąć urzeczywistnienie. Pieśni wadżry, jak już wspomniałem, zawierają zebrane znaczenie wszystkich nauk Buddy: nauki o pustości. i współzależnym powstawaniu, rozpoznaniu jedności pustki i współczucia, o jednym smaku, to znaczy o jedności samsary i nirwany, a także o przemijaniu, nieustannym zmienianiu się wszystkich zjawisk i wiele innych. Jeśli uda nam się rzeczywiście zrozumieć znaczenie pieśni i zastosować je, wówczas dzięki temu ciałem, mową i umysłem wejdziemy na ścieżkę Dharmy, podążymy nią i osiągniemy to, iż pojawi się nieograniczony pożytek.
Esencją niezliczonych nauk Buddy jest wyjaśnienie natury buddy: przejrzystego światła umysłu każdej istoty. Dopóki nie rozpoznajemy natury Buddy, doświadczamy iluzji samsary. Jeśli jednak rozwiniemy nieoddzielny od naszego umysłu potencjał Buddy, osiągniemy oświecenie. Wszystkich swych nauk Budda udzielił jako metod, z pomocą których możemy pokonać nasze złudzenia i rozpoznać prawdziwą naturę naszego umysłu. Mahamudra - opisywana tutaj jako "droga wyzwolenia" stanowi koronę jego nauk.
Co rozumiemy pod pojęciem Mahamudry? Składa się ona zasadniczo z trzech aspektów - Mahamudry podstawy, drogi i owocu. Mahamudra podstawy jest jednością obu rzeczywistości: relatywnej i ostatecznej. Jest wolnością od dwóch skrajności - od wiary w trwałe istnienie i od nihilistycznego poglądu, iż zjawiska nie istnieją. Mahamudra drogi jest jednością metody i mądrości. Nie popadając w skrajność nihilizmu ani wiary w istnienie zjawisk, oraz nie zaniedbując mądrości ani metod, będziemy w stanie spełnić oba nagromadzenia: przedmiotowej zasługi i wolnej od przedmiotu mądrości. Drogę stanowi wówczas jedność obu tych nagromadzeń. Mahamudra owocu jest wolnością od obu skrajności - samsary i nirwany. Opiera się ona na Mahamudrze podstawy, to znaczy na jedności obu rzeczywistości i na Mahamudrze drogi - to znaczy na jedności obu nagromadzeń. Nie ma tu rozróżnienia pomiędzy samsarą z jej trzema światami i wyzwoleniem - nirwaną. Urzeczywistnienie jedności dharmakaji i kaj formy jest Mahamudrą owocu.
Zgodnie z tym Mahamudra obejmuje trzy aspekty: podstawę, drogę i owoc. W ten sposób staje się jasne, że nie istnieje nic, co nie byłoby w nich zawarte: Mahamudra obejmuje wszystko, od stanu złudzenia poprzez całą drogę, aż po osiągnięcie pełnego stanu Buddy. Mówiąc innymi slowami Mahamudra oznacza urzeczywistnienie natury własnego umysłu. Tybetańskim słowem określającym Mahamudrę jest "cziak dzia czienpo": "cziak" oznacza pod każdym względem doskonałą pustość, "dzia czienpo", "wielka dal", dotyczy wszechobejmującej, wszystko przenikającej mądrości. Ten opis wyraża , że głębia i dal Mahamudry obejmuje wszystko. Mahamudra jest "drogą wyzwolenia", najwyższą ze wszystkich dróg, najszybszą i najgłębszą ścieżką wiodącą do stanu Buddy.